Bariery telepracy

Telepraca to nie tylko korzyści. Często pojawiają się problemy i wątpliwości przy jej implementacji. Zależnie od źródła przedstawiane są różne bariery wdrożenia programu pracy zdalnej dla załogi.  Poniżej przedstawione są najczęściej wskazywane bariery w Stanach Zjednoczonych, Europie i na końcu Polsce. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że istnieje jedna uniwersalna przeszkoda – brakuje wiarygodnych  standaryzowanych badań nad korzyściami telepracy [źródło: Telework: Coming of Age? Evaluating the Potential Benefits of Telework, USA 2000]. Gdyby takie istniały, to menedżerowie rzadziej obawialiby się spadku produktywności, czy braku doraźnej kontroli nad telepracownikami.

USA

Badanie „Federal Manager and Telework Exchange Survey” pokazało, że menedżerowie najbardziej w związku z telepracą boją się spadku produktywności (63% ankietowanych) oraz naruszeń bezpieczeństwa IT (43%) [źródło: Undress for Success. The Naked Truth About Making Money at Home, USA 2009].

Natomiast zgodnie z badaniami amerykańskiej administracji bariery kształtują się następująco:

• Office coverages challenges (Zapewnienie, by w biurze była odpowiednia liczba pracowników, by wszystko działało)– 64% wskazań
• Organizational culture (Kultura organizacyjna) – 49%
• Management resistance (Opór kierownictwa) – 47%
• IT Security Issues (Bezpieczeństwo IT) – 38%
• IT Funding Issues (Finansowanie kosztów sprzętu) – 36%
• 19% ankietowanych nie widziało żadnych barier

[Źródło: Status of Telework in the Federal Government, USA 2011]

Europa

Badania finansowane ze środków UE również analizowały bariery wdrożenia telepracy. Poniższa tabela prezentuje zmianę hierarchi barier implementacji pracy zdalnej w największych krajach UE (Niemcy, Wlk. Brytania, Francja, Włochy i Hiszpania, a w 1999 uwzględniono odpowiedzi także z mniejszych krajów, a mianowicie Irlandii, Szwecji, Finlandii, Holandii i Danii).

Zmiana na przestrzeni lat wskazuje na coraz większe obawy związane z bezpieczeństwem danych oraz spadkiem pozycji kosztów, co niewątpliwa wynika ze stale taniejących komputerów.

[Źródło: Telework Data Report (Establishment Survey). Ten countries in comparison , Niemcy 2000]

Z kolei pracownicy naukowi Uniwersytetu w Saragossie w Hiszpanie przeprowadzili własne badania dotyczące barier telepracy, które podzieli na bariery wdrożenia oraz prowadzenia pracy zdalnej w osobnych grupach. Przyjęto skalę od 1 (bez znaczenia) do 4 (bardzo ważne).

Bariery wdrożenia telepracy:

• Opór na zmianę struktury organizacyjnej (3,12)
• Mała wiedza o telepracy (3,07)
• Koszty technologiczne (2,83)
• Inne koszty wdrożenia telepracy (2,75)
• Opór na zmianie po stronie kierowników (2,61)
• Dostęp do technologii (2,5)
• Opór pracowników (2,49)
• Opór związków zawodowych (2,27)
• Zdrowie i bezpieczeństwo (2,06)

Bariery prowadzenia telepracy:

• Zarządzanie telepracownikami (3,05)
• Kontrola wyników pracy (2,97)
• Bezpośredni kontakt z klientem (2,95)
• Zarządzanie aktywnością pracowniczą (2,94)
• Bezpieczeństwo danych (2,93)
• Problemy z komunikacją (2,7)
• Wyobcowanie (2,7)
• Telepracownik przestanie identyfikować się z firmą (2,67)
• Wybór odpowiednich osób do telepracy (2,58)

[Źródło: Benefits and barriers of telework: perception differences of human resources managers according to company’s operations strategy ,Hiszpania 2002]

Polska

W 2005 przeprowadzono jak do tej pory największe badania dotyczące telepracy w Polsce. W ankiecie pytano o powody niekorzystania z telepracy oraz wady telepracy:

[Źródło: Telepraca - Raport z badania 1000 przedsiębiorstw, Polska 2005]

W polskich realiach należy zwrócić szczególną uwagę na dwie bariery charakterystyczne dla naszego kraju:

Brak zaufania społecznego – zgodnie z badaniem Diagnoza Społeczna 2007 Polska ma wśród krajów UE najniższy wskaźnik zaufania społecznego, który wynosi 11%, podczas gdy średnia europejska to 70% [źródło: Raport z badań dotyczących możliwości zastosowania telepracy w gminie Dopiewo, Polska 2008]. Telepraca opiera się na zaufaniu w większym stopniu niż typowy stosunek pracy, szczególnie po stronie pracodawcy. Obawy czy pracownik będzie pracował mogą (a wręcz powinny) być zniwelowane rozliczaniem telepracowników za efekty pracy. Wówczas zaufanie staje się drugorzędne względem jakości rezultatów pracy. Niemniej niskie zaufanie w społeczeństwie z pewnością będzie rzutowało na większy opór ze strony pracodawców oraz związków zawodowych.

Regulacje telepracy wg Kodeksu pracy – polskie prawo jest niespójne i niejasne, jeśli chodzi o telepracę [źródło: Telepraca w prawie polski, Polska 2009]. I tak sytuacja znacznie się poprawiła w 2007, kiedy telepraca została w końcu uwzględniona w Kodeksie pracy, jednak nadal nie do końca wiadomo jak wygląda odpowiedzialność telepracodawcy w zakresie BHP albo jak właściwie należy rozliczać księgowo ekwiwalent za sprzęt w zgodzie z prawem podatkowym. Na szczęście istnieje możliwość zatrudnienia telepracownika, a właściwa konstrukcja umowy o telepracę może uchronić obie strony przed większością zagrożeń. Jednak do tego potrzebna jest wiedza specjalisty z zakresu telepracy lub prawa pracy.

A z perspektywy pracownika?

Więcej o problemach, z jakimi boryka się pracownik można znaleźć w artykule o bolączkach pracy w domu. Natomiast najczęstsze bariery telepracy w organizacji i sposoby na ich przezwyciężenie zostały opisane w  poradniku Jak przekonać szefa do telepracy?