Telepraca niepełnosprawnych w Polsce – badanie CIOP

W 2005 dr med. Bożena Kurkus-Rozowska z CIOP-PIB (Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy) opublikowała artykuł naukowy pt. „Telepraca osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy w Polsce” w periodyku Bezpieczeństwo Pracy.

Najciekawszą częścią artykułu była prezentacja wyników badań własnych. Przepytano 103 niepełnosprawnych telepracowników oraz ich 10 telepracodawców.

Telepracodawco, dlaczego praca zdalna?

Telepracodawcom zadano pytanie, dlaczego zdecydowali się zatrudniać na zasadzie pracy zdalnej. Odpowiedzi prezentowane są w tabelce (nie sumują się do 100%):

90% telepracodawców uznało, że praca zdalna jest korzystna dla organizacji, a połowa ankietowanych jest zainteresowana jej rozszerzeniem.

Przyczyny niepełnosprawności telepracownika

70% badanych telepracowników to osoby ze znacznym stopnie niepełnosprawności. Poniżej przedstawione są przyczyny niepełnosprawności wśród ankietowanych:

Nie dziwi nadreprezentacja osób o dysfunkcji narządu ruchu. W ich przypadku teledojazdy mogą być jedyną możliwością podjęcia pracy.

Demografia: płeć, wiek, wykształcenie

Większość ankietowanych stanowili mężczyźni (68%).

Struktura wiekowa kształtowała się następująco:

Badani telepracownicy mogli się pochwalić dobrą edukacją. Aż 41% z nich posiadało wyższe wykształcenie. Ponadto o ambicji ankietowanych świadczy, że 70% brało udział w specjalnych kursach zawodowych i komputerowych, by móc pracować zdalnie.

Forma prawna zatrudnienia

Najczęściej telepracownicy byli zatrudniani na umowę o pracę na czas określony, a najrzadziej na zasadach samozatrudnienia:

Jak znaleźli pracę?

Niepełnosprawni telepracownicy najczęściej zdobywali pracę z polecenia znajomych i rodziny – 26,2%. Poprzez ogłoszenie o pracę lub bezpośredni kontakt do pracodawcy – 19,4%. Pomocne okazały się stowarzyszenia i organizacje osób niepełnosprawnych – dzięki nim pracę znalazło 20,4% ankietowanych. Słabo wypadł PFRON i urzędy pracy – im zawdzięczało pracę zaledwie kilkoro telepracowników.

Izolacja społeczna? Wręcz przeciwnie!

Choć jako wadę telepracy często mówi się o izolacji pracowników, to wyniki badań temu przeczą. Nie tylko ankietowani nie odnotowali poczucia większej izolacji w porównaniu do okresu przed pozyskaniem pracy, lecz również część z nich oznajmiła, że ich kontakty społeczne się poprawiły.

Praca zdalna sprzyja nawiązywaniu nowych znajomości, jednak przede wszystkim daje poczucie przydatności społecznej, a to zwiększa poczucie własnej wartości niepełnosprawnych pracowników.

Podsumowanie

Autorka artykułu „Telepraca osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy w Polsce” zaobserwowała, że wielu niepełnosprawnych jest przygotowanych do pracy zdalnej, lecz widać, że na rynku panowała (i wciąż panuje) niechęć do zatrudniania na zasadzie telepracy lub zatrudnienia osoby niepełnosprawnej lub jedno i drugie.

Warto odnotować, że artykuł napisano przed nowelizacją Kodeksu pracy w 2007, kiedy to wprowadzono przepisy o telepracy. Dr med. Bożena Kurkus-Rozowska ani razu nie wskazuje w swoim artykule o uchybieniach przestrzegania „wyśrubowanych” norm BHP, o których mówią polscy pracodawcy. Oczywiście jako przedstawicielka Centralnego Instytutu Ochrony Pracy prawdopodobnie uważa, że to naturalne, że przepisy BHP przestrzega. Jednak z treści publikacji ważniejsza jest społeczna funkcja zatrudniania niepełnosprawnych, która jest ważniejsza od kurczowe trzymania się przepisów o bezpieczeństwie pracy, które prowadzi do paraliżu decyzyjnego.

Źródło: Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy